Zakrycia gwiazd przez pierścienie Urana i Neptuna widoczne w Polsce
Poniżej zamieszczono tabelaryczne zestawienie wszystkich zakryć gwiazd przez pierścienie Urana i Neptuna, które będziemy mogli obserwować w Polsce. Za pomocą tego zjawiska jesteśmy w stanie zaobserwować pośrednio pierścienie obu planet, których dostrzeżenie na fotografii jest niezwykle trudne (ciekawy artykuł tutaj: http://astropolis.pl…kim-sprzetem/).
System pierścieni składa się z kilku mniejszych, a więc gwiazda będzie zakrywana wielokrotnie. Momenty zakryć i odkryć mają szczególne znaczenie przy określaniu m.in. położenia (odległości od planety), gęstości i szerokości. Jest to również rzadka okazja, aby tanim sprzętem uchwycić tak niewielkie elementy na orbicie planety.
Po raz pierwszy zjawisko było obserwowane w 1977 roku, kiedy to Uran zakrył gwiazdę HD 128598 o jasności 8.8 magnitudo znajdującą się na pograniczu konstelacji Panny i Wagi. Zjawisko mogło być widoczne również na terenie naszego kraju, jednak ówczesne zaawansowanie techniczne pozwoliło na rejestrację zakryć tylko przez większe obserwatoria. W obecnej chwili jesteśmy w stanie bez problemu rejestrować zakrycia dla gwiazd jaśniejszych niż 13 magnitudo i taką listę zamieszczam.
URAN
Tabela zawiera wszystkie (widoczne z terenu Polski) zakrycia gwiazd przez pierścienie Urana (czasami dodatkowo przez samą planetę) w latach 2016-2035. Pierścień μ jest również główny i to on stanowi punkt odniesienia do ustalania momentów zakryć.
DATA (R) – data, kiedy dane zjawisko nastąpi. Litera R oznacza, że Uran znajduje się w momencie retrogradacji (cofania).
MAG – jasność zakrywanej gwiazdy w magntudo
PW1 – wysokość, na której dojdzie do zakrycia przez główny pierścień μ
PG1 – moment zakrycia gwiazdy przez główny pierścień μ (uwzględniony czas letni/zimowy)
UW1 – wysokość, na której dojdzie do zakrycia gwiazdy przez Urana
UG1 – moment zakrycia gwiazdy przez Urana
UW2 – wysokość, na której dojdzie do odkrycia gwiazdy przez Urana
UG2 – moment odkrycia gwiazdy przez Urana
PW2 – wysokość, na której dojdzie do zakrycia przez główny pierścień μ
PG2 – moment zakrycia gwiazdy przez główny pierścień μ
Pomiędzy momentami PG1 a PG2 dojdzie do wielu zakryć związanych z bliższymi pierścieniami. Ich moment nie są dokładne, dlatego nie zostały podane. Jeśli przy UW1/UG1/UW2/UG2 znajduje się minus, to zakrycie nastąpi wyłącznie przez same pierścienie.
DATA (R) MAG PW1 PG1 UW1 UG1 UW2 UG2 PW2 PG2 28/29 IX 2020 12.35 +34° 22:59 - - - - 45° 00:43 25/26 VII 2021 11.95 +3° 23:56 - - - - 32° 03:14 13 IX 2022 R 12.40 +53° 04:15 - - - - - [1] - 12 XI 2024 R 12.80 +17° 17:46 24° 18:32 29° 19:08 36° 19:54 9 IX 2027 12.85 - [2] - - - - - - - 26/27 X 2029 R 13.00 +26° 22:06 - - - - 51° 01:12 13 XI 2029 R 12.30 16° 18:47 - - - - 23° 19:35 13 X 2030 R 12.50 -2° 19:46 - [2] - - - 53° 02:38 4 II 2031 R 12.00 59° 19:57 50° 21:55 40° 23:16 22° 01:17 22 III 2031 9.85 - - - - - - 48° 19:11 [4] 9 IX 2031 11.70 41° 03:35 - [5] - - - - - 9 X 2031 R 11.00 59° 04:30 - [6] - - - 2° 20:49 24 XI 2031 12.55 59° 00:42 - - - - 56° 02:13 26 XI 2031 R 11.70 59° 00:55 57° 01:52 54° 02:27 48° 03:24 8 XII 2031 R 11.40 21° 05:44 - - - - - - 20 X 2032 R 11.60 10° 21:27 - - - - - - 23 XI 2032 R 12.40 18° 19:11 - - - - 40° 21:43 9 I 2033 R 12.40 31° 02:44 - - - - 12° 04:58 23 VIII 2033 11.30 5° 00:55 11° 01:45 15° 02:15 22° 03:06 22 XI 2033 R 12.25 19° 19:41 28° 20:46 34° 21:25 43° 22:29 2 XII 2033 R 12.85 42° 04:24 - - - - 36° 05:07 11/12 XII 2033 R 12.15 54° 22:44 58° 23:38 59° 00:03 59° 00:58 26 XII 2033 R 12.25 43° 02:38 - - - - 33° 03:46 3/4 III 2034 -/R 10.60 - [7] - - - - - - - 21 VIII 2034 12.95 5° 01:24 - - - - 16° 02:49 22 I 2035 R (HD258480) 9.45 46° 19:02 - - - - 54° 20:15 21 V 2035 11.15 - - - - - - 15° 21:36 [8] 24 VIII 2035 9.35 6° 01:50 - - - - 19° 03:21 9 X 2035 12.80 - - - - - - 5° 00:37 20 XII 2035 R 12.15 58 35' 00:06 - - - - 57° 01:30 [1] Nastąpi to w porze dziennej. [2] Zakrycie głównego pierścienia po obu stronach będzie niewidoczne, widać tylko środkową część zakrycia (czyli same wewnętrzne pierścienie). [3] Z powodu niedokładności, może nastąpić brzegowe zakrycie lub minąć planetę w odległości rzędu kilku setnych sekund kątowych. [4] Tylko końcówka zjawiska - zachód Słońca około godziny 17:45. Warunki najlepsze na wschodzie kraju. [5] Niedługo przed wschodem Słońca. [6] Zakrycie głównego pierścienia przed wschodem Słońca, a odkrycie po zachodzie Słońca (tego samego dnia). Czyli widzimy tylko początek i końcówkę (z czego koniec nastąpi jednak zbyt nisko nad horyzontem). [7] Zjawisko w momencie przejścia z retrogradacji w kierunek zgodny z ruchem Słońca (gwiazda "zatrzyma się" podczas kolejnych zakryć). Powolny ruch spowoduje, że łatwiej będzie zaobserwować mniejsze pierścienie planety, gdyż będą dłużej zakrywane. W Polsce widoczny tylko środkowy fragment zjawiska. [8] Niedługo po zachodzie Słońca, warunki do obserwacji prawdopodobnie tylko po wschodniej części Polski.
NEPTUN
W latach 2016-2050 nie dojdzie do żadnego zakrycia gwiazdy jaśniejszej niż 13 magnitudo przez pierścienie Neptuna.
W tym czasie dojdzie łącznie do sześciu zjawisk (dla gwiazd 10-13 mag), z czego wszystkie nie będą widoczne na terenie Polski.
23 lutego 2049 roku nastąpi tylko jedno zakryciowe zjawisko tego typu. Gwiazda o jasności 12.5 magnitudo zostanie przesłonięta przez samą planetę, a nie pierścienie.
Jednak 6 października 2019 roku nastąpi inne ciekawe wydarzenie. Neptun zbliży się do gwiazdy Fi Aquarii o jasności 4.2 magnitudo. Oba obiekty będą dzieliły dystans około 20-30 sekund kątowych.
Opracował Gabriel Murawski na podstawie programu Stellarium – marzec 2016.