Zebranie OB PTMA – 05 XII 2017 r.

W pierwszy wtorek grudnia spotkaliśmy się na kolejnym zebraniu OB PTMA. Naszym gościem był Mateusz Sołowiej, który przedstawił pomysł popularyzujący astronomię. Franciszek Chodorowski przedstawił projekt umowy w sprawie budowy obserwatorium astronomicznego przy Szkole Podstawowej w Księżynie. Gabriel Murawski w skrócie omówił najbliższe wydarzenia astronomiczne widoczne z Polski.

Obecni członkowie (17): Maciej Borkowski, Maciej Jarmoc, Szymon Dykiert, Anna Wojciuk, Gabriel Murawski, Krzysztof Chomczyk, Michał Chodorowski, Wojciech Burzyński, Oskar Kielczyk, Piotr Gibulski, Łukasz Wołyniec, Anatol Matwiejczyk, Marek Biały, Krzysztof Stobicki, Anna Pryczynicz, Konrad Szczęsny, Franciszek Chodorowski.

Obecni goście (2): Mateusz Sołowiej, Mikołaj Szostek.

Dziękujemy za przybycie i zapraszamy na kolejne zebranie OB PTMA, które odbędzie się 2 stycznia 2018 roku o godzinie 18:00 w UwB. Jeszcze wcześniej zobaczymy się na spotkaniu wigilijnym w dniu 18 grudnia 2017 roku o godzinie 18:00. Nasi członkowie zostaną powiadomieni wiadomością SMS. Serdecznie zapraszamy!

20171205_181543

Odkrycie gwiazdy zmiennej typu Delta Scuti

Gabriel Murawski przeprowadził obserwacje przy pomocy kamery ASI178MM-c, obiektywu Canon FD 300mm f/2.8L i montażu paralaktycznego EQ5. Około godziny 00:15 rozpoczął zbieranie materiału, kończąc o 02:00. W tym czasie zebrał 1300 klatek, które posłużyły do oceny jasności gwiazd znajdujących się w kadrze. Cel HD 5843 został wybrany nieprzypadkowo. Gabriel Murawski na podstawie archiwalnych obserwacji przez sondę Kepler (w trakcie misji K2) podejrzewał, że gwiazda może wykazywać zmienność.
HD 5843 zaznaczona
Utrata dwóch kół kalibrujących pozycję sondy spowodowała, że pomiary są pełne błędów i nie mogą stanowić jako bezpośredni dowód zmienności gwiazd zmiennych. Aby sprawdzić czy obiekt faktycznie zmienia jasność, Gabriel przeprowadził jej dodatkowe obserwacje. Rejestrację HD 5843 wykonał przy pomocy filtra fotometrycznego V, który umożliwia porównanie z archiwalnymi obserwacjami.W okolicy 2457967,468 (data Juliańska) zarejestrował minimum blasku, które zgadza się z przewidywaniami według danych z K2 (kampania C8). Korzystając z periodogramu określił okres 0.07902951 dni (113.8 minut), a wyznaczona epoka maksimum to HJD=2457405.2882. Gwiazda ma obecnie około 8.025-8.045 magnitudo, więc zakres zmienności jest niewielki (amplituda zaledwie 0.02 mag).

HD 5843 phase curve

Tak mała różnica jest niezauważalna przez ludzkie oko, co pokazuje trudność w detekcji tego obiektu. Złapanie takiej zmiany blasku stanowi wyzwanie, gdyż jest to nieco trudniejszy cel niż tranzyt planety pozasłonecznej HD 189733 b (7.67 mag i spadek 0.028 mag, przy czym spadek jasności jest tam bardziej gwałtowny). Ze względu na typ widmowy A5 i dość krótki okres, gwiazda zmienna należy do typu DSCT (Delta Scuti).

To pulsujące gwiazdy zmienne, które są również wykorzystywane jako świece standardowe do wyznaczania odległości we Wszechświecie. Astronom amator posiadając własne obserwacje mógł skorzystać z archiwalnych danych (K2, HIPPARCOS oraz ASAS), na podstawie których wspomógł swoją rejestrację w celu potwierdzenia lub wykluczenia sygnału zmian blasku.

I w ten sposób stwierdził, że HD 5843 faktycznie wykazuje zmienność typu DSCT. Kilka dni temu AAVSO (ang. American Association of Variable Star Observers), czyli organizacja zrzeszająca obserwatorów gwiazd zmiennych nie tylko z Polski, ale i z całego świata, potwierdziła ostatecznie odkrycie i tym samym Gabriel Murawski stał się jej oficjalnym odkrywcą.

Kliknij tutaj, aby odnaleźć HD 5843 w bazie danych VSX.

Opracował:
Adam Tużnik

Wizyta w Społecznej Trójce na Kalinowej i SP 45

10 czerwca 2017 w Społecznej Trójce uczniowie klasy trzeciej uczestniczyli w pikniku klasowym. W ramach tego spotkania Panie wychowawczynie zaprosiły Tomasza Białkowskiego, który przed czterema laty pracował w tej szkole, aby przeprowadził krótkie pokazy dla uczniów. Nasz kolega z Białostockiego oddziału PTMA przybył na końcówkę spotkania, gdy rodzice zabierali swoje pociechy i za pomocą szkolnej Synty BK 127 pokazał dzieciom i ich rodzicom Jowisza oraz Księżyc na jeszcze niebieskim niebie. Wcześniej możliwości teleskopu sprawdzane były na wieży kościoła św. Rocha. W spotkaniu uczestniczyło piętnaścioro dzieci i ich rodzice oraz trójka nauczycielek. Jeszcze przez 22 zanim na niebie pojawił się Saturn spotkanie się zakończyło, a Tomek pojechał do SP 43 na kolejne pokazy nieba.

Pokaz_01 Pokaz_02 Pokaz_03 Pokaz_04

Bezpośrednio po spotkaniu w Społecznej Trójce na Kalinowej, Tomasz Białkowski udał się na ul. Stromą do SP 43 by spotkać się z uczniami klasy drugiej, którzy mieli tzw. „nocowanie w szkole”. Zaproszenie na te zajęcia PTMA dostało podczas Festynu Rodzinnego przed tygodniem. Było już po 22.00 więc  poza Jowiszem i Księżycem można było zobaczyć pierścienie Saturna. Nasz oddziałowy Mizar w połączeniu z okularem 10 mm dawał całkiem przyzwoite obrazy. Niestety ilość światła latarni wokół szkoły nie pozwoliła na pokazanie obiektów głębokiego nieba. Jednak zielony laser urozmaicił pokazy i dzieci mogły się zapoznać z niektórymi gwiazdozbiorami. W spotkaniu uczestniczyła jedna klasa ( ponad 20 osób) oraz ich nauczycielki. Mam nadzieję, że spośród tych dzieci wyrosną miłośnicy astronomii.

Pokaz_05 Pokaz_06 Pokaz_07 Pokaz_08

Walne Zebranie OB PTMA – 08 VI 2017 r.

8 czerwca 2017 roku odbyło się Walne Zebranie członków OB PTMA, które jest organizowane co cztery lata. Wymagana liczba osób (>50%) została osiągnięta, aby głosowanie było ważne. Przez ponad trzygodzinne spotkanie ustalono na nową kadencję (2017-2021).

  • Prezentacja z działalności Oddziału za kadencję 2013-2017 – W. Burzyński
  • Sprawozdanie z działalności Oddziału w minionej kadencji – Ł. Wołyniec
  • Głosowanie nad udzieleniem absolutorium ustępującemu Zarządowi Oddziału
  • Głosowanie nad wyborem Prezesa Oddziału
  • Głosowanie nad wyborem Zarządu Oddziału
  • Głosowanie nad wyborem Komisji Rewizyjnej
  • Głosowanie nad wyborem Delegatów na Walny Zjazd PTMA w 2018 roku
  • Przedstawienie 3 kandydatów do odznak PTMA – W. Burzyński, T. Białkowski, G. Murawski
  • Wolne wnioski
  • Ukonstytuowanie się Zarządu Oddziału, podział funkcji

Nowy skład wygląda następująco:

  • Prezes: Wojciech Burzyński
  • Wiceprezes: Gabriel Murawski
  • Sekretarz: Łukasz Wołyniec
  • Skarbnik: Maciej Jarmoc
  • Członek zarządu: Franciszek Chodorowski
  • Członek zarządu: Tomasz Białkowski

Komisja Rewizyjna:

  • Przewodniczący Komisji Rewizyjnej – Oskar Kielczyk
  • Członek Komisji Rewizyjnej – Marcin Wojnicz
  • Członek Komisji Rewizyjnej – Piotr Gibulski

Obecni członkowie (20): Anatol Matwiejczyk, Szymon Dykiert, Wojciech Burzyński, Marek Biały, Oskar Kielczyk, Anna Wojciuk, Gabriel Murawski, Krystian Wysocki, Kamil Łapiński, Maciej Borkowski, Tomasz Białkowski, Mateusz Bielski, Piotr Gibulski, Anna Pryczynicz, Maciej Jarmoc, Franciszek Chodorowski, Michał Chodorowski, Szczepan Klepacki, Łukasz Wołyniec, Marcin Wójnicz

Dziękujemy za przybycie i zapraszamy na kolejne Zebranie Członków OB PTMA, które odbędzie się 11 lipca 2017 roku o godzinie 18:00.

20170608_185159 20170608_184118

IMG_1435 IMG_1427 IMG_1423 IMG_1422

„Tajemnice planet pozasłonecznych”

22 maja 2017 roku, w UwB (tam, gdzie zawsze mamy comiesięczne zebrania) została przeprowadzona prezentacja przez Gabriela Murawskiego. Godzinny wykład nosił tytuł Tajemnice planet pozasłonecznych. Przybyłe grono osób, choć nieliczne, było naprawdę zainteresowane całą prelekcją. Pojawiały się różne pytania wzbudzające ciekawość wśród uczestników.

W wykładzie skupiono uwagę na sposobie analizy danych – co takiego daje nam obserwacja planety pozasłonecznej? Jak wiemy, czy planeta jest duża, masywna, jaka temperatura na niej panuje i skąd znamy skład chemiczny jej atmosfery?

Prezentacja zostanie wygłoszona ponownie na jednym z kolejnych zebrań OB PTMA.

20170522_164621
20170522_175613
20170522_175640
20170522_175701

Kampus UwB oraz Dzień Akademicki w Białymstoku

W piątek (19 maja 2017 roku) publiczność słabiej dopisała niż w latach poprzednich, ponieważ tym razem inne imprezy w kampusie skończyły się dużo wcześniej i nie wszyscy chwili czekać, aż się ściemni. Niemniej jednak, cierpliwość tych wytrwałych i najbardziej zainteresowanych nagrodziła wspaniałymi obrazami Jowisza i jego księżyców, M13 i in. Mieliśmy do dyspozycji 4 teleskopy:

  • 250/1200 Newton na NEQ6
  • 200/1000 Newton na Dobsonie
  • 110/1035 Maksutov na Virtuoso
  • 110/805 Newton (Mizar)

Warunki obserwacyjne w kampusie są, delikatnie mówiąc, średnie, więc w grę wchodził jedynie Układ Słoneczny i jaśniejsze mgławice. Chodziło tu jednak przede wszystkim o efekt promocyjny, a nie rekordową liczbę dostrzeganych obiektów. Takie rzeczy tylko w pozamiejskich obserwacjach! Kiedy zrobiło się naprawdę ciemno (i ochrona zaczęła wygaszać oświetlenie), publiczność już się zmyła i nasza ekipa powoli też się wykruszała. Ostatecznie z p. Anatolem zjechaliśmy około północy, bo jeszcze kombinowaliśmy z ustawieniami montażu.

Wielkie podziękowania za obecność, dostarczenie sprzętu i pokazy należą się Łukaszowi Wołyńcowi, Anatolowi Matwiejczykowi, Tomkowi Białkowskiemu i Maćkowi Borkowskiemu!

W niedzielę kolejny raz rozstawiliśmy się na Rynku Kościuszki i kolejny raz zabrakło mapek W tym roku wydrukowano 80 sztuk i biorąc pod uwagę godzinę, o której się skończyły, mogliśmy zużyć około 100. Do pokazów używaliśmy Mizara z ekranem oraz Maka 110/1035 na Virtuoso, który postawiliśmy najpierw na ziemi, a potem na taborecie. Wcześniej jednak na poczekaniu Tomek wyposażył go w filtr słoneczny.

Impreza przebiegła bardzo fajnie. Był duży ruch na stoisku, mapki (i nagrody) dobrze schodziły, a przy teleskopach kręciło się sporo osób, w tym rodzin z dziećmi.

Bardzo dziękujemy wszystkim, którzy przyczynili się do sukcesu naszej imprezy: Łukaszowi Wołyńcowi, Szymonowi Dykiertowi i Maćkowi Borkowskiemu, którzy byli na posterunku praktycznie cały czas. Marcinowi Wojniczowi, Tomkowi Białkowskiemu, Maćkowi Jarmocowi i Tomkowi Kosińskiemu, którzy sprawnie wymieniali się na stoiskach i też byli przez długi czas. To było możliwe tylko dzięki Waszemu zaangażowaniu.

Zaczęliśmy się zwijać około godziny 17, rozbieraliśmy powoli stoisko, zostawiając do samego końca Maka, którym obserwowaliśmy nie tylko Słońce, ale i architekturę.

DA_1 DA_2 DA_3

Astrofotografia Marka Białego

Marek Biały, członek OB PTMA, wykonał kilka zdjęć obiektów głębokiego nieba, które prezentujemy niżej. Zachęcamy do ich obejrzenia w większej rozdzielczości po kliknięciu!

Mgławica Półksiężyc (NGC 6888)
Ha – Tair3s @F4,5 , Canon 1100D mod, Ha 12nm, 25x6min, 800iso
RGB – Canon 300mm F4 L @ F4, Canon 700D, 40x2min, 800iso

NGC6888

Mgławica Pelikan (NGC 7000)
Ha – Tair3s, Canon 1100D mod, Ha 12nm, 45x6min, 800iso
RGB – Canon 300mm F4 L @ F4, Canon 700D, 20x4min, 800iso

Picture saved with settings embedded.

Galaktyka Bodego i Cygaro (M81 i M82)
HEQ5, Canon 700D, Canon 300mm F4L @F4
30x6min, 50xbias, 800iso

M81_M82

Galaktyka Rozeta (NGC 2237)

Rozeta-Marek-Biały

Mgławica Pacman (NGC 281)
10x5min + 16×6 min, 800iso

ngc281-10x5min-+-16x6min,-iso-800

Mgławica Meduza (IC 443)

Picture saved with settings embedded.

Sukces w zbiórce na sprzęt astronomiczny!

Pod koniec maja 2017 roku opublikowano artykuł o potencjalnej planecie pozasłonecznej krążącej wokół gwiazdy PDS 110. Archiwalne obserwacje wykazały dwa złożone zjawiska zakryciowe o podobnym charakterze w odstępie około 800 dni. Jego przebieg sugeruje, że przyczyną spadków jasności jest egzoplaneta posiadająca złożony system pierścieni. Ze względu na potrzebę potwierdzenia istnienia PDS 110 b, zostanie zorganizowana ogólnoświatowa akcja obserwacyjna. Kolejny przewidywany tranzyt będzie miał miejsce we wrześniu 2017 roku. Więcej informacji na ten temat można poczytać tutaj: forum Astropolis oraz Scientific American.

Gabriel Murawski zdecydował się podjąć próby rejestracji tego zjawiska. Okazało się, że do takich obserwacji o charakterze ściśle naukowym będzie brakowało ważnego elementu. Jest nim filtr fotometryczny umożliwiający porównanie wyników z innymi obserwatorami na świecie. W związku z tym, trzeciego czerwca przeprowadził internetową zrzutkę na zakup filtra „V” w systemie Johnsona. Zakończyła się sukcesem, gdyż pomoc innych pozwoliła na zakup nie jednego, lecz dwóch filtrów: V oraz B! W przyszłości, oba akcesoria przydadzą się w innych obserwacjach gwiazd zmiennych.

Pozostała kwota ze zbiórki zostanie przekazana na zakup obiektywu Canon FD 50mm f/1.4 do celów popularyzatorskich. Za pomocą kamery ASI178MM-c, umożliwi on przeprowadzanie obserwacji obiektów głębokiego nieba na żywo podczas transmisji internetowej. Będą one prowadzone na stronie 1000 ciekawostek astronomicznych na Facebooku.

Jeśli będzie taka okazja, zawsze można przeprowadzać grupowe pokazy np. na festynach. Widok z kamery na ekranie może śledzić nawet kilkanaście osób jednocześnie!

Przykładowe możliwości obiektywu w połączeniu z kamerą są następujące:

  • obserwacje gwiazd do 14 magnitudo na 5 FPS oraz 15 magnitudo w prędkości 1 FPS mając pole widzenia 9×6 stopni.
  • duża światłosiła (f/1.4) umożliwi rejestrowanie obszarów Drogi Mlecznej i jaśniejszych obiektów mgławicowych w bardzo krótkich czasach ekspozycji (< 1 sekundy)
  • obserwacje zakryć planetoidalnych dla obiektów do 10 mag, gwiazd przez Księżyc do 6 mag oraz tranzytów egzoplanet do 10.5 mag (dla spadków <0.01 mag)
  • pokazy przelotów satelitów, samolotów wśród gwiazd

Oficjalne zakończenie zbiórki nastąpi w okolicy 13 czerwca 2017 roku, trzy tygodnie przed zaplanowanym terminem. Pierwsze testy sprzętu odbędą się w lipcu, dlatego wkrótce pojawi się ich recenzja.

Każda złotówka wpłacona w zrzutce zostaje przekazana tylko i wyłącznie na cele obserwacyjne. Organizator nie pobiera żadnych pieniędzy na cele pozaastronomiczne, gdyż zrzutki zostają przeznaczone w celu wspomagania działalności naukowej i popularyzatorskiej, zgodnie z chęcią pomocy od osób, które wspomogły w zbiórce.

Filtr B i V